Tuesday, March 31, 2020

Kronikë e errët..!


"KRONIKE E ERRET"
Po po, Tirana është kthyer në një teatër tragjik ku vihen në skenë disa shfaqje të djallëzuara e disafytyrëshe që po e njollosin gjithnjë e më shumë identitetin e Tiranës, Shqipërisë dhe të gjithë shqipëtarëve kudo ata ndodhen. E kam fjalën për shqipëtarët e vërtetë, ata që me të gjithë "çiltërsinë" që i karakterizon, akoma besojnë se diçka do të ndreqet, ata që e duan vendin e tyre edhe janë të gatshëm, së paku, të thonë një fjalë të mirë për të. Edhe siç fare mirë e kuptoni, në këtë kategori nuk përfshihen aspak ata, aktorët e shfaqjeve më të freskëta që po luhen në Kryeqytetin e madh teatër të vendit tonë të vogël...
      Ky soji i fundit nuk do t'ja dijë fare për fatin e vendit të tij, as për njerëzit që ata drejtojnë, nuk duan të mbajnë as përgjegjësinë më të vogël morale për atë që me shpresë i votojnë sa herë që bёhen zgjedhje. Ky soji i fundit ka një qëllim tjetër më të lartë, më të rëndësishëm, më jetësor do ta quajmë; të kujdesen për veten e tyre e të dalin të palagur.
Aktorët e njёzet e ca viteve të fundit qëllimin e tyre të parë e kanë realizuar me kohë, xhepat e tyre tashmë janë plot, aq plot sa edhe për ata vetë shifrat janë të panumërta. Prandaj edhe jo shpesh u ndodh të ngatërrohen kur u duhet të bëjnë ndonjë llogari, apo thjeshtё të përmendin ndonjë numër…
      Aq të panumërta sa janë ‘shifrat’ që aktorët e tragjedisë tanë zotërojnë, po aq të panumërta jane edhe ‘mëkatet’ në të cilat ata janë të zhytur thelle e nga ku e kanë shumë të vështirë të dalin të pandёshkuar. Pikerisht këtu lindi edhe qëllimi i dytë i tyre: -Si ti shpëtojnë ‘ferrit’ pa u përgjigjur për morinë e djallёsirave të kryera!?
      Me zhvillimet e fundit që po ndodhin në vendin tim, duket qartë që edhe për këtë qellim jetësor të momentit i cili i shqetëson, aktorët e kanë gjetur nje zgjidhje: - Po sikur të krijojnë një ‘Parajsë’ të përbashkët e të jetojë aty të gjithë në përjetësi, në paqe me mëkatet e tyrë?!
      Pikërisht këtë po bëjnë ata tani. Duke përdorur shfaqje nga më të paparat, duke vënë në skenë drama tragjike nga më të shpifurat, po mbajnë larg vëmendjes së publikut të gjerë problemet e vërteta, po mbajnë larg vendit të tyre e tonit njëkohësisht ata pak ‘zëra të huaj’, që, (edhe me pak fat do ta quaj unë), po mundohen tё na përfshijnë edhe neve në bashkësinё e madhe të kontinentit të vjetër. Me pak fjalë, falë zhvillimeve të fundit, po izolohemi e do të jemi të detyruar të jetojmë edhe Ne përgjithmonë në ‘Ferrin e Parajsës së tyre’…

      Por ama, nëse ata janë disa qindra, ne jemi me mijëra, miljona frymë që kemi jetuar, jetojmë e do të vazhdojmë të jetojmë në mjerim e izolim nga bota që na rrethon. (Kjo s’duhet anashkaluar, ne jemi miliona …. )
***
      Për ti vёrtetuar të gjithë këto, ҫ’është e verteta nuk kam fakte e prova, nuk jam as në pozitë për ta bërë njё gjё tё tillё e as nuk kam eksperiencën e duhur. Edhe po të mundesha, ndoshta nuk do të isha lejuar ta bëja, (me shumё mundёsi). Megjithatë ashtu si ҫdo qytetar tjetër, ca më pak a ca më shumë i vëmendshëm, jam i bindur se nuk kam shtuar asgjё mё shumё nga e vёrteta e dhimbsur qё herё mbas here del e hapur sheshit e sёrisht gjendet njё mёnyrё pёr tё na hedhur hi syve. Se fundmi po i shmangem figurave, krahasimeve e epiteteve dhe  do të mundohem ta përmbledh këtë ‘kronikë të errёt’ mё thjeshtё, vetëm me pak fjali:
 
- Në vedin tim të dashur miq është normale që një drejtues qyteti të pranojë që ka kryer bisedime telefonike me persona të inkriminuar, thjesht për interesa votash, një tjetri i ndodh te këtë kërcënuar një vajzë ta pafajshme, padashje, e  një tjetri të ‘rrisë’ një dhëndër ‘të fortë’. Në vednin tim studentët bojkotojnë universitetet me javë të tëra edhe të votuarit prej tyre jo vetëm që i mbёshtesin, por i nxisin të humbasin edhe një vit shkollor nëse munden. Po këta të zgjedhur i braktisin votuesit e tyre duke bllokuar parlamentin e duke ua djegur votën që qytetarët u besuan. Madje në këtë situatë, normale, qeveria deklaron që asgjë nuk ka ndodhur sepse siҫ e thotë edhe ajo fjala e urtë; “Karvani le të lehë, Ujqërit do tё ecin përpara…” E të gjitha këto ndodhin pikërish disa muaj pёrpara se tё merret një vendim i rëndësishëm: -Do i hapen portat ketij vendi te vogël për t’ju aderuar bashkësisë sё madhe Europiane, apo akoma jo?!

Odisea përsëritet e përsëritët dhe sërisht mbetet e njëjtё, ndaj nuk dua të zgjatem më shumë sepse nuk është së ka për të më dёgjuar njeri, kёshtu qё më lejoni ta mbyll me një thënie e cila, mesa më kujtohet tani, ka lindur diku aty rreth revolucionit tё madh francez:                                           “ ÇDO POPULL MERITON QEVERINË QË KA… “  
Thua të jetë e vërtetë..!?    
| Donald Bezhani - Mars 2019 |


      Ta quash "kronikë e zezë", tingëllon ca si shumë e rëndë, por ama pa asnjë dyshim do ta quaj "kronikë e errët" atë që po ndodh këto ditë në zemër të vendit tim... 

Monday, March 30, 2020

Zbulohet ‘Mikrobi’ që mund të shpërbëjë plastikën!


Njerëzit po hanë plastikë, ndotja në trup nga peshku dhe pirja e ...       Gjeniale, një lajm që premton të zgjidhë një ndër problemet më të mëdha që njerëzimi po përballet në ditët e sotme. Ndotja e ambjentit, sidomos nga materialet plastike, është ktyer në një makth për botën tonë.
     Megjithatë, së fundmi nje ekip shkencëtarësh gjerman kanë publikuar një studim me anë të të cilit pretendojnë se kanë zbuluar një lojë bakterie e cila është në gjendje të shpërbëjë një pjesë të madhe të komponenteve kimike të plastikës (veҫanërisht poliuretanin). Ky material përbën një brim të konsiderueshëm të mbetjëve mbarëglobale, pasi përdoret në një gamë të gjerë të produkteve plastike.
-          -Ky llojë mikrobi e përdor këtë matërial si një burim energjie të ҫliruar nga karboni edhe azoti, - shpjegon dr. Hermann J. Heipieper, shkencëtar i qendrës kërkimore për studime mjeksore në institutin Helmholtz. –Ky zbulim do të thotë shumë për industrinë e produkteve plastike të reciklueshme me vështirësi, që përdorin poliuteran, po aq sa edhe për pastrimin e ambjentit nga mbipopullimi me plastikë.
         Shkencëtarët e kanë izoluar këtë llojë bakterie të quajtur “Pseudomonas sp. TDA1” në një zonë të tejmbushur më mbeturina të vjetra plastike edhe kanë zbuluar se ai lloj gjermeni mundet që të zbërthejë disa lidhje kimikë të poliuretanit. Doktorrët e shkencës vërtetuan se këta lloj bakteriesh kanë një tolerim të lartë kundrejt ambjenteve toksike, siҫ janë gropat e plehrave. “Kjo e veҫantë, që quhet tolerim i lartë ndaj toksinave, është një karakteristikë e mikroorganizmave ekstremofile’’ – ka shpjeguar dr. Christian Eberlein, co-autor i këtij studimi.
Studimet e mëtejshme rreth bakterit “Psudomonas sp. TDA1” duhet, sipas autorëve të zbulimit, që të fokusohen mbi gjenet përgjegjëse në prodhimin e enzimave ekstraqelizore të cilat shpërbëjnë plastikën.

| Përktheu: Arti i Fjalës / Burimi: Forntiers in Microbiology |     

Covid-19 mund te kete ekzistuar ne Itali para se te shfaqej ne Kine..!

Kanalet e lajmeve kineze kanë filluar të hamendësojne se origjina e vërtetë e Koronavirusit është Italia, pasi një profesor në Bergamo ka deklaruar për NPR se doktorrët në Itali janë ndeshur me raste të ҫuditshme epidemie që në muajin Nëntor.

Mediat shtetërore kinize si The Global Time dhe CCTV kanë marrë komentet e bëra nga profesori Italian Giuseppe Remuzzi i cili ka thënë se sëmundja me shumë mundësi ka qarkulluar në vend më herët sesa të zbulohej në Kinë. Drejtori i institutit farmakologjik në Milano, Remuzzi ka thnë javën e kaluar për median amerikane NPR se doktorri lokal përmendin se janë ndeshur me raste të ҫuditshme pandemie, severe, veҫanërisht te të moshurit, që në nëntori të vitit të kaluar.

“-Kjo do të thotë që virusi në Lombardi ka qarkulluar më herët se sa të shfaqej gjendja e epidemisë në Kinë’’ – ka deklaruar ai.
Kaq ka mjaftuar që media Kinieze ta përdorë këtë lajm në favor të saj duke deklaruar se nuk është Kina qendra e kësaj pandemie mbarëglobale, por aty fshihen të tjera të dhëna që mbeten për tu zbuluar.

Më vonë mjeku italian i ka përgënjeshtruar thëniet e tij duke u shprehur se qëllimi i tij ishte të tregonte se sa shpejt e në kohë rekord u shpërnda virusi në Itali edhe jo të tregonte se nga vinte ai virus…

(Burimi;  https://artifjales.wordpress.com/2020/03/29/covid-19-mund-te-kete-ekzistuar-ne-itali-para-se-te-shfaqej-ne-kine/  )

'' LEKSIONI ''



     Profesori hyri nё klasё si pёrherё, i ftohtё nё fytyrё e me atё hapin e tij tё ngadaltё, por tё vendosur, shkoi tё ulej nё vendin qё i takonte.Pasi hoqi me pёrtesё pallton, thua tё ishte kjo njё punё e bezdisur, zuri vend nё karrigen e tij dhe, me mjekrёn e mbёshtetur mes duarve, hodhi vёshtrimin diku nga fundi i klasёs. Ndenji pak ashtu edhe kaq mjaftoi qё aty tё fillonin psherёtimat. Ishin pikёrisht kёto fjalё, tingulli i tё cilave i vinte i shurdhёt edhe i pamjaftueshёm nё vesh, qё e bёnё tё rimerrte veten e tё pyeste nё ka apo jo mungesa. 
Leksioni!
-          Presor, nuk do lexosh apelin sot?

Iu kthye me pyetje njё nga nxёnёset e klasёs.

Ai hodhi njё moment vёshtrimin nga ajo, pastaj nga tё gjithё tё tjerёt duke i marrё me radhё secilin dhe, ndёrsa po e kuptonte qё nuk po sillej normal, iu tha qё nuk do I duheshin fare mungesat pёr kёtё orё.

Pastaj u ngrit sёrisht nga vendi dhe me hapin e tij karakteristik shkoi nё fund tё klasёs pranё dritares, hapi pak perden dhe kushedi se ku e hodhi vёshtrimin diku nё rrugёn poshtё. Nuk mjaftuan as pesё minuta dhe njё skenё e tillё bёri qё nё klasё tё dёgjoheshin sёrisht fjalё, madje kёsaj here pati edhe nga ata qё filluan tё shfaqnin shenja rebelimi.

-          Qetёsi!

U kthye profesori me zё tё lartё edhe ngadalё iu drejtua sёrisht vendit tё tij.

-          Ҫfarё kemi sot nё filozofi?

-          Tema 25 presor, ‘’te ndjerit, tё menduarit dhe tё shprehurit’’, -iu pёrgjigj dikush.

‘’Tё ndjerit, tё menduarit dhe tё shprehurit..’’ –psherёtiti ai ndёr dhёmbё.

-          Nё rregull, -vazhdoi sёrisht me njё zё tё qartё, - nuk mё intereson se ҫfarfё ёshtё shkruar aty. Sot dua t’ju tregoj diҫka tjetёr, nga jeta ime. Histori qё mё ka ndodhur kur isha pikёrisht nё moshёn tuaj, student. Veҫse, ju lutem, dua t’mё dёgjoni me vёmendje dhe kush nuk do, kush nuk ka dёshirё tё dёgjojё, mё mirё le tё dalё jashtё. Siҫ e thash edhe nё fillim, sot nuk do marr mungesa.

Kёsaj radhe askush nuk foli, madje edhe ata qё patёn shprehur shenja rebelimi, tani heshtёn edhe e pёrqёndruan vёmendjen te profesori i tyre tё cilin nuk e kishin parё tu shfaqej kurrё nё kёtё formё.

Ai, pasi u rregullua mё rehatshёm mbi karrigen e tij, pasi pa qё ҫdo gjё ishte nё vendin e duhur mbi tavolinё dhe pasi hodhi vёshtrimin nga nxёnёsit duke i marrё sёrisht me radhё, vazhdoi:

***

Po ktheheshim nga njё eskursion qё e patёm realizuar si vit nёn drejtimin e dy profesoreve tona dhe nё kthim, jo shumё larg para se tё mbarrinim nё shkollё, bёmё edhe ndalesёn tonё tё fundit pёr tё parё njё kala fushore buzё detit. Emrin nuk ja mbaj mend, por mё kujtohet qё kalaja kishte njё shtrirje goxha tё gjerё dhe brenda saj kishte elemente arkeologjike nga mё tё ҫfarёdollojshmet; porta, mure, kolona mbajtёse, kanale, rrugica tё kalldramta etj, etj.

Ishim tё gёzuar, mjaft tё gёzuar. Disa prej nesh kishin kёnduar gjatё gjithё kthimit, madje edhe unё kisha tentuar, dhe kjo mё bёnte tё ndjehesha nё maksimum i adrenalinizuar, paҫka se pёr tё arritur njё qёllim ende nuk kisha bёrё asjgё…

Me ne ishte edhe njё vajzё, njё studente e mirё edhe lozonjare, me tipare tё bukura fizike, tё cilёn e pёlqeja jashtёzakonisht shumё, por fatkeqёsisht, duke mos qenё nё njё grup me tё, nuk kisha mundur kurrё tё krijoja marrёdhёnie miqёsie. Kёtё eskursion e shihja si mundёsia ime e fundit dhe e vetme, sepse mbas mbarimit tё tij vinte edhe pёrfundimi i vitit shkollor dhe ne mё pas tё gjithё do tё largoheshim nga njёri-tjetri, pёr tё shkuar secili nё fakultetin e tij pёrkatёs. Kjo do tё thoshte qё nuk do ta shihnim mё njёri-tjetrin, ndofta pёr asnjёherё…

E siҫ po thosha, zbritёm nga autobuzi edhe u ndamё secili nё grupe tё vogla shoqёrore pёr tё vizituar kalanё. Unё, si tё tjerёt, u nisa pёrpara me dy shokёt e mij, duke bёrё shakara e ‘zhurmё’ mes nesh, gjatё kohёs qё shihnim edhe kalanё. Nuk kishim ecur shumё kur, dёgjojmё nga pas tё na thёrriste njёra nga profesoret. Kthehemi edhe shohim qё ajo po vinte me njё grup tjetёr nxёnёsish duke na kёrkuar qё tё ndalonim sepse do tё na vinte nё ndihmё me njё sparkatёs mushkonjash. (Ne ishim me tё shkurtra edhe mushkonjat ishin me tё vёrtetё njё problem nё atё zonё). Ndaluam edhe pritёm…

Unё as qё e kisha vёnё re, vetёm kur papritur e shoh aty, pranё meje. Ajo mё kёrkoi ndihmё, ti mbaja ҫantёn ndёrkohё qё do tё pёrdorte atё spёrkatёs mushkonjash. Kaq mjaftoi! Shokёt e mi, duke i ditur shumё mirё sekretet e njёri-tjetrit, u larguan bashkё me tё tjerёt pёrpara, pёr tё na dhenё mundёsinё tё ishim vetёm.

-          Mё ndihmon pak nё shpina? – mё thotё ajo. ‘’Mё vraftё zoti po s’tё ndihmova ty’’, - mendova me vete, ndёrkohё i them:

-          Patjetёr, me kёnaqёsi!

Ajo atё ditё ishte shumё e bukur, mё e bukura, tё paktёn unё isha i bindur pёr kёtё. Flokёt e zinj e tё drejta i kishte bёrё pak me onde dhe i rrinin vёrtet shumё lezetshёm. Sytё e zinj i shkёlqenin atё ditё, tipik sy tё dashuruar tё njё adoleshenti, dhe kaq mjaftonte qё mua tё mё tёrhiqte jashtёzakonisht portreti i saj. Po aq mё tepёr edhe karakteri i saj prej njё vajze ҫapkёne e lozonjare qё kukej sikur nuk donte tё rritej e tё piqej kurrё, megjithatё kёtё do ta mёsoja mё vonё.

Mbaj mend gjithashtu qё supeve kishte hedhur njё xhaketё tё hollё e tё zezё prej lёkure. Kjo mё kujtohet shumё mirё, sepse ai sparkatёs nё kontakt me sipёrfaqen e lёmuar tё xhaketёs sё saj linte disa njolla te vogla e tё bardha, pёr tё cilat unё do ta ndihmoja qё tё pёstronte shpinёn mё vonё, duke mu dhёnё nё kёtё mёnyrё mundёsia tё rrija sa mё gjatё tё mundja me tё…



-          Ti e pёrdore? – Mё pyet.

-          Jo…

-          Ja tё hedh unё, - dhe ndёrkohё filloi tё mё bёnte ngado; nё fytyrё e mbi rroba, me atё sparkatёs mushkonjash tё cilin unё nuk e kisha pёrdorur deri atёherё sepse e kisha si njё lloj fiksimi apo alergjie qё s’mё lejonte ta duroja. Megjithatё dorёn e saj nuk e ndalova, u deturova ta duroja, madje edhe e falenderova kur mbaroi…

Ndёrkohё qё qёndronim sё bashku, ne ishim shkёputur nga pjesa tjetёr edhe tё vetёm endeshim rrёnojave tё kalasё pёr tё dalё nё anёn tjetёr tё saj nё buzё tё detit.

-          E di, -mё thotё njё moment, - kёtu mё pёlqen. Ёshtё bukur, apo jo?

-          Edhe mua. – ia kthej.

‘’Budallalёqe, ca gurё ku ka vetёm mushkonja... Ç’guxim paktё, asgjё qё duhet tё thuash.’’ - Po mendoja me vete.

-          A, veҫ mushkonjave, - i them sёrisht.

Ajo qeshi edhe sё bashku vazhduam tё ecnim drejt bregdetit tё cilin e kishim parasysh tashmё. Para nesh aty kishin mbёrritur edhe tё tjerёt, megjithatё kjo nuk na pengoi qё tё qёndronim sёrisht sё bashku.

Papritur ajo shikon njё gurё tё madh qё lagej nga dallgёt e detit, nuk e di se ҫfarё i pёlqeu atij, vetёm kur mё kёrkon qё ti bёja disa foto aty. Mё lё aparatin edhe ҫantёn, largohet prej meje, ngjitet nxitimthi mbi gurё edhe filloi tё merrte pozicionet e dёshiruara pёr ta fotografuar. Mbaj mend qё, me ndihmёn e njё shokut tim, ne bёmё edhe njё fotografi sё bashku aty, fotografi tё cilёn nuk do tё mundja ta merrja mё kurrё pёr ta ruajtur si njё kujtim.

Pasi qёndruam pak, tё gjithё duhet tё ktheheshim. Ne u nisёm sёrisht sё bashku, duke ecur ngadalё e duke parё fotot tё cilat sapo i kishim realizuar. Kur, njё moment ajo ndalet edhe mё kёrkon qё tё vraponim.

‘’Je nё vete ti, nuk je lodhur a si?!’’ – Mё erdhi menjёherё nё mend ato momente, megjithatё, edhe pse ndihesha mjaft i lodhur nga udhёtimi, pranova.

-          Vrapojmё, - i thashё.

Dhe ashtu, si dy fёmijё tё vegjёl e tё lumtur tё kapur dorё pёr dore, u nisёm me vrap tё lehtё. Kjo bёri tё mundur qё nё pak sekonda tё largoheshim sёrisht prej tё tjerёve e tё gjendeshim pёr herё tё dytё vetёm.

‘’Jepi idjot, ҫ’pret, tani ёshtё momenti’’ – mё thoshte thoshte nё ato ҫaste njё zё i brendshёm e ndёrkohё zemra mё rrihte fort, thua se donte tё dilte jashtё asaj maske e cila e detyronte tё heshte.

Nuk kaluan as pesё minuta dhe ashtu siҫ e prisja, ajo u lodh. Mё tej vazhduam tё ecnim normal drejtё autobuzit i cili tashmё nuk ishte larg, duke biseduar pёr gjёra pa rёndёsi.

Nuk mbaj mend asgjё se ҫfarё u tha mё tej, veҫse e di qё tjetёr gjё bluaja thellё brenda meje e tjetёr gjё detyrohesha tё thosha, tjetёr gjё digjte nё zemёr e tjetёr gjё mё nxirrte goja.

Nuk kishte mbetur mё kohё. Mbёrritёm te autobuzi.

E humba! E humba, sepse ju tremba ndjenjave pёr disa arsye fare tё kota, sepse u bazova nё njё mёnyrё tё ftohtё tё tё menduarit, fare tё panevojshme pёr njё rast tё tillё. Mirpo ashtu ndodhi!

E kush e dёgjoi zemrёn..!?

***

Profesori ndaloi, u ngrit sёrisht nga vendi edhe ngadalё, me hapin e tij karakteristik, shkoi pёr herё tё dyte te dritarja nё fund tё klasёs, hapi perden dhe sёrisht e humbi vёmendjen diku nё rrugё. Kёsaj radhe nuk pati asnjё fjalё, megjithatё heshtja nuk zgjati shumё, nga aty ku ishte ai nisi tё rifliste:

-          Sot e takova sёrisht mbas aq e aq vitesh, ja kёtu poshtё nё rrugё. Mendoja se e kisha harruar, por e njoha menjёherё, nuk kishte ndryshuar shumё, ishte sёrisht po aq e bukur. Tani ishte bёrё edhe nёnё, po sillte femijёn e saj nё kopёshtin pёrballё…

Pastaj mbylli perden edhe u kthye sёrisht nё vendin e tij, rregulloi pallton mbi karrige, u ul mbi tё edhe hodhi vёshtrimin nga nxёnёsit. Pёr herё tё parё i shihte aq tё qetё e tё pёrqёndruar ndaj tij.

-          Presor, - theu dikush monotoninё, - mё fal por, kot, se unё do tia kisha thёnё troҫ qё yhy, me kohё…

-          E di, e di fare mirё, - iu kthye profesori atij qё foli, - e kam venё re, i tillё ёshtё karakteri yt, i tillё je ti. Ҫfarё ndjenё e thua edhe bёn mirё, por ama jo gjithmonё. Ka plot raste tё tjera ku ёshtё e nevojshme mёnyra ime e tё menduarit edhe vepruarit.

-          Kёtё pra doja tju thoja sot, - vazhdoi ai, - se ndёrmjet ‘tё ndjerit’ me ‘tё shprehurit’ dhe ‘tё menduarit’ me ‘tё shprehurit’ ekziston njё konflikt jetik i lindur qё me krijimin e njeriut. Dhe, ёshtё e rёndёsishme tё jemi shumё tё saktё, sepse njё prishje e vogёl e raportit mes nevojёs sё tё shprehurit ndёrmjet zemrёs apo trurit, mund tё shpjerё nё tragjedi tё padёshiruara…

Nё atё moment ra zilja, profesori falenderoi dhe, pёr herё tё parё e ashtu si nuk kishte ndodhur asnjёherё, mundi tё dilte pёrpara studentёve tё tij nga salla e mёsimit…



| Donald Bezhani – 05.07.2014 |