Zbulohet ‘Mikrobi’ që mund të shpërbëjë plastikën!

       Gjeniale, një lajm që premton të zgjidhë një ndër problemet më të mëdha që njerëzimi po përballet në ditët e sotme. Ndotja e ambjentit, sidomos nga materialet plastike, është ktyer në një makth për botën tonë.

     Megjithatë, së fundmi nje ekip shkencëtarësh gjerman kanë publikuar një studim me anë të të cilit pretendojnë se kanë zbuluar një lojë bakterie e cila është në gjendje të shpërbëjë një pjesë të madhe të komponenteve kimike të plastikës (veҫanërisht poliuretanin). Ky material përbën një brim të konsiderueshëm të mbetjëve mbarëglobale, pasi përdoret në një gamë të gjerë të produkteve plastike.

-          -Ky llojë mikrobi e përdor këtë matërial si një burim energjie të ҫliruar nga karboni edhe azoti, - shpjegon dr. Hermann J. Heipieper, shkencëtar i qendrës kërkimore për studime mjeksore në institutin Helmholtz. –Ky zbulim do të thotë shumë për industrinë e produkteve plastike të reciklueshme me vështirësi, që përdorin poliuteran, po aq sa edhe për pastrimin e ambjentit nga mbipopullimi me plastikë.

         Shkencëtarët e kanë izoluar këtë llojë bakterie të quajtur “Pseudomonas sp. TDA1” në një zonë të tejmbushur më mbeturina të vjetra plastike edhe kanë zbuluar se ai lloj gjermeni mundet që të zbërthejë disa lidhje kimikë të poliuretanit. Doktorrët e shkencës vërtetuan se këta lloj bakteriesh kanë një tolerim të lartë kundrejt ambjenteve toksike, siҫ janë gropat e plehrave. “Kjo e veҫantë, që quhet tolerim i lartë ndaj toksinave, është një karakteristikë e mikroorganizmave ekstremofile’’ – ka shpjeguar dr. Christian Eberlein, co-autor i këtij studimi.

Studimet e mëtejshme rreth bakterit “Psudomonas sp. TDA1” duhet, sipas autorëve të zbulimit, që të fokusohen mbi gjenet përgjegjëse në prodhimin e enzimave ekstraqelizore të cilat shpërbëjnë plastikën.

| Përktheu: Arti i Fjalës / Burimi: Forntiers in Microbiology |     

Covid-19 mund te kete ekzistuar ne Itali para se te shfaqej ne Kine..!

Kanalet e lajmeve kineze kanë filluar të hamendësojne se origjina e vërtetë e Koronavirusit është Italia, pasi një profesor në Bergamo ka deklaruar për NPR se doktorrët në Itali janë ndeshur me raste të ҫuditshme epidemie që në muajin Nëntor.

Mediat shtetërore kinize si The Global Time dhe CCTV kanë marrë komentet e bëra nga profesori Italian Giuseppe Remuzzi i cili ka thënë se sëmundja me shumë mundësi ka qarkulluar në vend më herët sesa të zbulohej në Kinë. Drejtori i institutit farmakologjik në Milano, Remuzzi ka thnë javën e kaluar për median amerikane NPR se doktorri lokal përmendin se janë ndeshur me raste të ҫuditshme pandemie, severe, veҫanërisht te të moshurit, që në nëntori të vitit të kaluar.

“-Kjo do të thotë që virusi në Lombardi ka qarkulluar më herët se sa të shfaqej gjendja e epidemisë në Kinë’’ – ka deklaruar ai.
Kaq ka mjaftuar që media Kinieze ta përdorë këtë lajm në favor të saj duke deklaruar se nuk është Kina qendra e kësaj pandemie mbarëglobale, por aty fshihen të tjera të dhëna që mbeten për tu zbuluar.

Më vonë mjeku italian i ka përgënjeshtruar thëniet e tij duke u shprehur se qëllimi i tij ishte të tregonte se sa shpejt e në kohë rekord u shpërnda virusi në Itali edhe jo të tregonte se nga vinte ai virus…

(Burimi;  https://artifjales.wordpress.com/2020/03/29/covid-19-mund-te-kete-ekzistuar-ne-itali-para-se-te-shfaqej-ne-kine/  )

'' LEKSIONI ''

     Profesori hyri nё klasё si pёrherё, i ftohtё nё fytyrё e me atё hapin e tij tё ngadaltё, por tё vendosur, shkoi tё ulej nё vendin qё i takonte.Pasi hoqi me pёrtesё pallton, thua tё ishte kjo njё punё e bezdisur, zuri vend nё karrigen e tij dhe, me mjekrёn e mbёshtetur mes duarve, hodhi vёshtrimin diku nga fundi i klasёs. Ndenji pak ashtu edhe kaq mjaftoi qё aty tё fillonin psherёtimat. Ishin pikёrisht kёto fjalё, tingulli i tё cilave i vinte i shurdhёt edhe i pamjaftueshёm nё vesh, qё e bёnё tё rimerrte veten e tё pyeste nё ka apo jo mungesa. 

-          Presor, nuk do lexosh apelin sot?

Iu kthye me pyetje njё nga nxёnёset e klasёs.

Ai hodhi njё moment vёshtrimin nga ajo, pastaj nga tё gjithё tё tjerёt duke i marrё me radhё secilin dhe, ndёrsa po e kuptonte qё nuk po sillej normal, iu tha qё nuk do I duheshin fare mungesat pёr kёtё orё.

Pastaj u ngrit sёrisht nga vendi dhe me hapin e tij karakteristik shkoi nё fund tё klasёs pranё dritares, hapi pak perden dhe kushedi se ku e hodhi vёshtrimin diku nё rrugёn poshtё. Nuk mjaftuan as pesё minuta dhe njё skenё e tillё bёri qё nё klasё tё dёgjoheshin sёrisht fjalё, madje kёsaj here pati edhe nga ata qё filluan tё shfaqnin shenja rebelimi.

-          Qetёsi!

U kthye profesori me zё tё lartё edhe ngadalё iu drejtua sёrisht vendit tё tij.

-          Ҫfarё kemi sot nё filozofi?

-          Tema 25 presor, ‘’te ndjerit, tё menduarit dhe tё shprehurit’’, -iu pёrgjigj dikush.

‘’Tё ndjerit, tё menduarit dhe tё shprehurit..’’ –psherёtiti ai ndёr dhёmbё.

-          Nё rregull, -vazhdoi sёrisht me njё zё tё qartё, - nuk mё intereson se ҫfarfё ёshtё shkruar aty. Sot dua t’ju tregoj diҫka tjetёr, nga jeta ime. Histori qё mё ka ndodhur kur isha pikёrisht nё moshёn tuaj, student. Veҫse, ju lutem, dua t’mё dёgjoni me vёmendje dhe kush nuk do, kush nuk ka dёshirё tё dёgjojё, mё mirё le tё dalё jashtё. Siҫ e thash edhe nё fillim, sot nuk do marr mungesa.

Kёsaj radhe askush nuk foli, madje edhe ata qё patёn shprehur shenja rebelimi, tani heshtёn edhe e pёrqёndruan vёmendjen te profesori i tyre tё cilin nuk e kishin parё tu shfaqej kurrё nё kёtё formё.

Ai, pasi u rregullua mё rehatshёm mbi karrigen e tij, pasi pa qё ҫdo gjё ishte nё vendin e duhur mbi tavolinё dhe pasi hodhi vёshtrimin nga nxёnёsit duke i marrё sёrisht me radhё, vazhdoi:

***

Po ktheheshim nga njё eskursion qё e patёm realizuar si vit nёn drejtimin e dy profesoreve tona dhe nё kthim, jo shumё larg para se tё mbarrinim nё shkollё, bёmё edhe ndalesёn tonё tё fundit pёr tё parё njё kala fushore buzё detit. Emrin nuk ja mbaj mend, por mё kujtohet qё kalaja kishte njё shtrirje goxha tё gjerё dhe brenda saj kishte elemente arkeologjike nga mё tё ҫfarёdollojshmet; porta, mure, kolona mbajtёse, kanale, rrugica tё kalldramta etj, etj.

Ishim tё gёzuar, mjaft tё gёzuar. Disa prej nesh kishin kёnduar gjatё gjithё kthimit, madje edhe unё kisha tentuar, dhe kjo mё bёnte tё ndjehesha nё maksimum i adrenalinizuar, paҫka se pёr tё arritur njё qёllim ende nuk kisha bёrё asjgё…

Me ne ishte edhe njё vajzё, njё studente e mirё edhe lozonjare, me tipare tё bukura fizike, tё cilёn e pёlqeja jashtёzakonisht shumё, por fatkeqёsisht, duke mos qenё nё njё grup me tё, nuk kisha mundur kurrё tё krijoja marrёdhёnie miqёsie. Kёtё eskursion e shihja si mundёsia ime e fundit dhe e vetme, sepse mbas mbarimit tё tij vinte edhe pёrfundimi i vitit shkollor dhe ne mё pas tё gjithё do tё largoheshim nga njёri-tjetri, pёr tё shkuar secili nё fakultetin e tij pёrkatёs. Kjo do tё thoshte qё nuk do ta shihnim mё njёri-tjetrin, ndofta pёr asnjёherё…

E siҫ po thosha, zbritёm nga autobuzi edhe u ndamё secili nё grupe tё vogla shoqёrore pёr tё vizituar kalanё. Unё, si tё tjerёt, u nisa pёrpara me dy shokёt e mij, duke bёrё shakara e ‘zhurmё’ mes nesh, gjatё kohёs qё shihnim edhe kalanё. Nuk kishim ecur shumё kur, dёgjojmё nga pas tё na thёrriste njёra nga profesoret. Kthehemi edhe shohim qё ajo po vinte me njё grup tjetёr nxёnёsish duke na kёrkuar qё tё ndalonim sepse do tё na vinte nё ndihmё me njё sparkatёs mushkonjash. (Ne ishim me tё shkurtra edhe mushkonjat ishin me tё vёrtetё njё problem nё atё zonё). Ndaluam edhe pritёm…

Unё as qё e kisha vёnё re, vetёm kur papritur e shoh aty, pranё meje. Ajo mё kёrkoi ndihmё, ti mbaja ҫantёn ndёrkohё qё do tё pёrdorte atё spёrkatёs mushkonjash. Kaq mjaftoi! Shokёt e mi, duke i ditur shumё mirё sekretet e njёri-tjetrit, u larguan bashkё me tё tjerёt pёrpara, pёr tё na dhenё mundёsinё tё ishim vetёm.

-          Mё ndihmon pak nё shpina? – mё thotё ajo. ‘’Mё vraftё zoti po s’tё ndihmova ty’’, - mendova me vete, ndёrkohё i them:

-          Patjetёr, me kёnaqёsi!

Ajo atё ditё ishte shumё e bukur, mё e bukura, tё paktёn unё isha i bindur pёr kёtё. Flokёt e zinj e tё drejta i kishte bёrё pak me onde dhe i rrinin vёrtet shumё lezetshёm. Sytё e zinj i shkёlqenin atё ditё, tipik sy tё dashuruar tё njё adoleshenti, dhe kaq mjaftonte qё mua tё mё tёrhiqte jashtёzakonisht portreti i saj. Po aq mё tepёr edhe karakteri i saj prej njё vajze ҫapkёne e lozonjare qё kukej sikur nuk donte tё rritej e tё piqej kurrё, megjithatё kёtё do ta mёsoja mё vonё.

Mbaj mend gjithashtu qё supeve kishte hedhur njё xhaketё tё hollё e tё zezё prej lёkure. Kjo mё kujtohet shumё mirё, sepse ai sparkatёs nё kontakt me sipёrfaqen e lёmuar tё xhaketёs sё saj linte disa njolla te vogla e tё bardha, pёr tё cilat unё do ta ndihmoja qё tё pёstronte shpinёn mё vonё, duke mu dhёnё nё kёtё mёnyrё mundёsia tё rrija sa mё gjatё tё mundja me tё…

-          Ti e pёrdore? – Mё pyet.

-          Jo…

-          Ja tё hedh unё, - dhe ndёrkohё filloi tё mё bёnte ngado; nё fytyrё e mbi rroba, me atё sparkatёs mushkonjash tё cilin unё nuk e kisha pёrdorur deri atёherё sepse e kisha si njё lloj fiksimi apo alergjie qё s’mё lejonte ta duroja. Megjithatё dorёn e saj nuk e ndalova, u deturova ta duroja, madje edhe e falenderova kur mbaroi…

Ndёrkohё qё qёndronim sё bashku, ne ishim shkёputur nga pjesa tjetёr edhe tё vetёm endeshim rrёnojave tё kalasё pёr tё dalё nё anёn tjetёr tё saj nё buzё tё detit.

-          E di, -mё thotё njё moment, - kёtu mё pёlqen. Ёshtё bukur, apo jo?

-          Edhe mua. – ia kthej.

‘’Budallalёqe, ca gurё ku ka vetёm mushkonja... Ç’guxim paktё, asgjё qё duhet tё thuash.’’ - Po mendoja me vete.

-          A, veҫ mushkonjave, - i them sёrisht.

Ajo qeshi edhe sё bashku vazhduam tё ecnim drejt bregdetit tё cilin e kishim parasysh tashmё. Para nesh aty kishin mbёrritur edhe tё tjerёt, megjithatё kjo nuk na pengoi qё tё qёndronim sёrisht sё bashku.

Papritur ajo shikon njё gurё tё madh qё lagej nga dallgёt e detit, nuk e di se ҫfarё i pёlqeu atij, vetёm kur mё kёrkon qё ti bёja disa foto aty. Mё lё aparatin edhe ҫantёn, largohet prej meje, ngjitet nxitimthi mbi gurё edhe filloi tё merrte pozicionet e dёshiruara pёr ta fotografuar. Mbaj mend qё, me ndihmёn e njё shokut tim, ne bёmё edhe njё fotografi sё bashku aty, fotografi tё cilёn nuk do tё mundja ta merrja mё kurrё pёr ta ruajtur si njё kujtim.

Pasi qёndruam pak, tё gjithё duhet tё ktheheshim. Ne u nisёm sёrisht sё bashku, duke ecur ngadalё e duke parё fotot tё cilat sapo i kishim realizuar. Kur, njё moment ajo ndalet edhe mё kёrkon qё tё vraponim.

‘’Je nё vete ti, nuk je lodhur a si?!’’ – Mё erdhi menjёherё nё mend ato momente, megjithatё, edhe pse ndihesha mjaft i lodhur nga udhёtimi, pranova.

-          Vrapojmё, - i thashё.

Dhe ashtu, si dy fёmijё tё vegjёl e tё lumtur tё kapur dorё pёr dore, u nisёm me vrap tё lehtё. Kjo bёri tё mundur qё nё pak sekonda tё largoheshim sёrisht prej tё tjerёve e tё gjendeshim pёr herё tё dytё vetёm.

‘’Jepi idjot, ҫ’pret, tani ёshtё momenti’’ – mё thoshte thoshte nё ato ҫaste njё zё i brendshёm e ndёrkohё zemra mё rrihte fort, thua se donte tё dilte jashtё asaj maske e cila e detyronte tё heshte.

Nuk kaluan as pesё minuta dhe ashtu siҫ e prisja, ajo u lodh. Mё tej vazhduam tё ecnim normal drejtё autobuzit i cili tashmё nuk ishte larg, duke biseduar pёr gjёra pa rёndёsi.

Nuk mbaj mend asgjё se ҫfarё u tha mё tej, veҫse e di qё tjetёr gjё bluaja thellё brenda meje e tjetёr gjё detyrohesha tё thosha, tjetёr gjё digjte nё zemёr e tjetёr gjё mё nxirrte goja.

Nuk kishte mbetur mё kohё. Mbёrritёm te autobuzi.

E humba! E humba, sepse ju tremba ndjenjave pёr disa arsye fare tё kota, sepse u bazova nё njё mёnyrё tё ftohtё tё tё menduarit, fare tё panevojshme pёr njё rast tё tillё. Mirpo ashtu ndodhi!

E kush e dёgjoi zemrёn..!?

***

Profesori ndaloi, u ngrit sёrisht nga vendi edhe ngadalё, me hapin e tij karakteristik, shkoi pёr herё tё dyte te dritarja nё fund tё klasёs, hapi perden dhe sёrisht e humbi vёmendjen diku nё rrugё. Kёsaj radhe nuk pati asnjё fjalё, megjithatё heshtja nuk zgjati shumё, nga aty ku ishte ai nisi tё rifliste:

-          Sot e takova sёrisht mbas aq e aq vitesh, ja kёtu poshtё nё rrugё. Mendoja se e kisha harruar, por e njoha menjёherё, nuk kishte ndryshuar shumё, ishte sёrisht po aq e bukur. Tani ishte bёrё edhe nёnё, po sillte femijёn e saj nё kopёshtin pёrballё…

Pastaj mbylli perden edhe u kthye sёrisht nё vendin e tij, rregulloi pallton mbi karrige, u ul mbi tё edhe hodhi vёshtrimin nga nxёnёsit. Pёr herё tё parё i shihte aq tё qetё e tё pёrqёndruar ndaj tij.

-          Presor, - theu dikush monotoninё, - mё fal por, kot, se unё do tia kisha thёnё troҫ qё yhy, me kohё…

-          E di, e di fare mirё, - iu kthye profesori atij qё foli, - e kam venё re, i tillё ёshtё karakteri yt, i tillё je ti. Ҫfarё ndjenё e thua edhe bёn mirё, por ama jo gjithmonё. Ka plot raste tё tjera ku ёshtё e nevojshme mёnyra ime e tё menduarit edhe vepruarit.

-          Kёtё pra doja tju thoja sot, - vazhdoi ai, - se ndёrmjet ‘tё ndjerit’ me ‘tё shprehurit’ dhe ‘tё menduarit’ me ‘tё shprehurit’ ekziston njё konflikt jetik i lindur qё me krijimin e njeriut. Dhe, ёshtё e rёndёsishme tё jemi shumё tё saktё, sepse njё prishje e vogёl e raportit mes nevojёs sё tё shprehurit ndёrmjet zemrёs apo trurit, mund tё shpjerё nё tragjedi tё padёshiruara…

Nё atё moment ra zilja, profesori falenderoi dhe, pёr herё tё parё e ashtu si nuk kishte ndodhur asnjёherё, mundi tё dilte pёrpara studentёve tё tij nga salla e mёsimit…

| Donald Bezhani – 05.07.2014 |

'' PROTESTUESI ''

Po ky,,, kush? Fjala ёshtё pёr njё protestues, por ama, pёr njё tё tillё jo ashtu tё thjeshtё e dosido… Ёshtё fjala pёr njё protestues ‘’zotёri’’, postkomunist, njё protёstues tё kohёve moderne, tё avancuar dhe qё jeton nё njё shoqёri tё lirё e demokratike, ashtu siҫ nё tё vёrtetё i ka hije njё vendi Ballkanik nё vitin 2016.

                                                               E atёherё, cili ёshtё problemi kёtu?!?

     -          Asgjё, qetёsi, - do tё ishte pёrgjigjja ‘e menjёhershme’ e protestuesit.

Megjithatё, pёr tё zbuluar faktorёt qё e kishin shpёnё tё mbarte njё ofiq tё tillё, le tё njihemi ca me kёtё zotёrinё.

Ai na quhej Zeno, veҫse nuk dua qё ta ngatёrroni me atё zyrtarin Ceno. Ata nuk kanё asgjё tё pёrbashkёt. E vetmja gjё qё rastёsisht i lidh, ёshtё tё jetuarit nё njё mjedis tё njejtё shoqёror, e domosdo qё do tё ndajnё edhe tё njёjtat vlera e ide.  Veҫse ama, ndryshe nga niveli shoqёror, kulturor e edukativ qё edhe mund ta kenё tё njёjtё, niveli hierarkik i ndante jashtёzakonisht shumё nga njёri-tjetri.

Nejse! Tё kthehemi sёrisht te zotёria ynё…

Ai, si ҫdo mёngjes, sapo kishte dalё nga shtepia e tij edhe i ishte drejtuar zyrёs sё punёs, me shpresё se mos kёtё ditё fati do tё kishte rezervuar diҫka edhe pёr tё. Edhe pёrse e dinte shumё mirё se ishte herёt, pasi ajo zyrё (e bujshme qё prej themelimit) nuk hapej pa kaluar ora dhjetё, kjo nuk i bёnte pёrshtypje. Nё fund tё fundit, se mos kishte ndonjё gjё tjetёr pёr tё bёrё atё mёngjes. Kёshtu qё, kur mbёrriti te zyra, u ul nё shkallёt hyrёse tё ndёrtesёs edhe aty nisi tё shfletonte njё gazetё tё cilёn sopo e kishte blerё nё tё parёn kjoskё qё kishte ndeshur gjatё rrugёs. Duke u hedhur njё shikim tёrthorazi atyre shkrimeve e lajmeve qё i tёrhiqnin vёmendjen, protestuesi ynё kishte gjetur, nё kёtё formё, mёnyrёn mё tё thjeshtё pёr tё pritur tё parin bashkёndarёs hallesh e pёr tё shkёmbyer ndonjё fjalё e koment me tё…

… Zenua ishte njё njeri i drejtё e punёtor, ashtu siҫ kishe qenё gjithmonё nё fakt. Vite tё tёra kishte punuar me ndershmёri nё ndёrtim deri sa njё ditё tё pafat, para disa vitesh tashmё, firma pёr tё cilёn punonte ishte mbyllur edhe ai kishte mbetur i papunё. E qё nga ajo ditё famёkeqe, ishte munduar i shkreti tё gjente medoemos ndonjё punё ҫfardoqoftё, por s’ishte e thёnё pёr tё. E tani, po ta vёshtrojё me imtёsi ashtu tek lexonte gazetёn, rrudha i vёreje nё fytyrё, kallo nё duar, flokё tё thijnura pjesёrisht, ngathtёsi nё lёvizje teksa shfletonte faqet e gazetёs, e tё gjitha kёto tё jepnin pёrshtypjen se kishe tё bёje me njё njeri goxha tё madh nё moshё, pёrshtypje qё s’ishte aspak e vёrtetё. Zenua sapo kishte festuar ditёlindjen e tij tё dyzet, kёshtu qё ndihej akoma i gatshёm pёr tё marrё pёrsipёr ҫdo detyrё qё mund ti ngarkohej pёr ta kryer, mjaftonte tё gjindej diҫka. Mirpo tashmё, vite kishin kaluar edhe ҫdo gjё kishte filluar ti dukej diҫka normale, aq sa edhe pritja e pёrditshme pёrpara zyrёs sё punёs ishte kthyer nё diҫka tё zakonshme pёr tё...

… Papritur pa dikё tё vinte drejt tij. E njohu menjёherё, ishte sёrisht i njёjti. Ishin njohur afёrsisht dy javё mё parё teksa tё dy prisnin nё kёtё zyrё edhe qё atёherё thuajse takoheshin ҫdo ditё aty. Pa pritur qё tjetri tё afrohej pranё par ta takuar, i thirri qё prej sё largu;

-          Mirmёngjёsi Tomorr, mirё se erdhe!

-          Mirmёngjesi, - ia ktheu ai me buzёn gjysmё nё gaz duke u afruar e duke i zgjatur dorёn pёr ta pёrshёndetur.

-          Po hё, prap, nuk u lodhe?

-          Ha, ha, - qeshi tjetri, - punё dreqi kjo e jona. Megjithatё sot erdha pёr herё tё fundit, thashё tё takoheshim edhe mos tё tё linja vetёm dhe sot.

-          Pse kёshtu, s’vjen mё?

-          Jo nuk vij. E pse tё vij xhanёm, mё mirё do tё iki fare si gjithё bota.

-          Po si kёshtu, ku do ikёsh? Pyeti gjithё merak Zenua kesaj radhe.

-          Nё Gjermani. Ka njё vit goca qё ka mbaruar shkollёn, kёtu nuk ka punё. Do ikim tё gjithё, mbase atje ku i dihet…

… Biseda sapo kishte zёnё fill, kёshtu qё, pёr ti siguruar vetes ca mё tepёr komoditet, ata iu drejtuan tё parёs kafene nё anёn tjetёr tё rrugёs qё sapo ishte hapur nё ato momente. Ishte radha e Zenos edhe ai, pasi e ftoi mikun tё ulej ne njё nga tavolinat qё gjendeshin aty, thёrriti kamarierin ti sillte dy kafe. Ky i fundit nuk u vonua shumё, u solli kafetё, i pёrshёndeti miqёsisht pёr mirёseardhjen edhe, si tё njohur qё ishin tashmё, iu drejtua:

-          Xha Zeno, kuponin do e pres tani, e kam ne banak gati, thjeshtё doja t’mos ju vonoja…

-          Jo mor djal, - ia ktheu ai, - mos e vra mendjen pёr faturё sё s’jemi nga ata, ne vijmё pёrherё kёtu. Veҫse shiko, mos mё thuaj mё ‘xhaxha’ se nuk do i kemi mirё punёt, more vesh? Njёqind herё tё kam thёnё…

-          A, mё fal. Veҫse ju lutem. Faturёn po e pres te banaku, aman tё keqen se ka vajtur keq puna.

-          Pa merak. - Ia kthyen tё dy thuajse njёzёri.

Kamarieri u largua ndёrsa ata vazhduan tё qetё bisedёn e tyre. I morёn tё gjitha me radhё; pasi u ‘grindёn’ ca pёr atё punёn e tё ikurёs sё Tomorrit nё Gjermani, vazhduan mё tej duke komentuar thuajse tё gjitha lajmet qё ishin publikuar atё mёngjes nё gazetёn e Zenos. Nё kёtё mёnyrё ora mbёrriti dhjetё, kaloi tё njёmbёdhjetat dhe po i afrohej dymbёdhjetёs. Vetёm atёherё miqtё tanё u kujtuan se duhet tё ngriheshin e tё shkonin te zyra e punёs qё kishte kohё qё ishte hapur e tashme rrezikonte ta gjeje tё mbyllur sёrisht pёr pushimin e drekёs. Paguan shpejt e shpejt kamarierin duke i lёnё ca tё holla nё dorё e pa marrё asgjё nё kёmbim edhe u drejtuan nxitimthi atje…

… Pasi kishte tashmё nja njё gjysmё ore qё priste, nё mos edhe mё shumё, dёgjoi nga brenda njё zё tё thёrristё numrin qё zotёria ynё mbante nё respёkt tё radhёs. Me letёr nё dorё ҫau mes turmёs, hapi derёn pa trokitur fare edhe hyri brenda. Pa arritur as tё pёrshёndeste dёgjoi sёrisht tё njёjtin zё ta pyeste;

-          Tridhjetё e pesa ?

-          Po unё jam, pёrshendetje!

-          A sёrisht ju Zoti Zeno! – iu pёrgjigj i pari punojёs qё ndeshi nё atё zyrё.

Atё tashmё e njohte prej kohёsh, ishte njё djalё i ri rreth tё njёzet e pestave, tё cilin e gjeje gjithmonё nё qendёr tё tavolinёs pritёse, anёs sё cilёs qёndronin edhe dy vajza tё reja, punojёse po nё atё zyrё. Domosdo, ishte e nevojshme ndihma e segretares nё atё zyrё qё thuajse gjendej pёrditё plot, madje edhe dy tё tilla nuk ia dilnin dot mbanё.

-          Shiko Zeno, - i foli prapё punojёsi i zyrёs pa pritur qё ky i fundit tё ulej akoma, - mё duket se kёsaj radhe tё kemi gjetur diҫka. Ja tё shikoj pak.

Miku ynё u gёzua, entuziazmin ia vёreje shumё lehtё nё fytyrёn e tij tё vuajtur, u ul nё karrige, ia nguli sytё punojёsit edhe po priste gjithё padurim fjalёn e tij;

-          Po , e vёrtetё, kemi njё punё edhe pёr ju, veҫse duam qё ta dёshironi e ta pranoni, pasi t’ju themi tё drejtёn kemi patur mjaft refuzime pёr kёtё post.

-          Ҫfarёdo qoftё, mjafton qё tё jetё njё punё, jam i gatshёm tё bёj ҫ’tё jetё…

-          Ju kuptoj edhe mё vjen shumё mirё. Atёherё lёrmёni t’jua shpjegoj. Bёhet fjalё pёr njё post vakant te ndёrmarrja e menaxhimit tё mbetjeve urbane. Ёshtё punё pak e lodhshme se duhet tё jesh gjithё ditёn nё lёvizje mbas kamioҫinёs ku do tё tё caktojnё, por ju garantojmё qё do tё keni njё kontraktё tё mirёpёrcaktuar, program korrekt tetёorarёsh, dy ditё pushim nё javё edhe, ҫ’ka ёshtё mё e rёndёsishmja, njё rrogё tё mirё ku janё tё pёrfshira edhe siguracionet shoqёrore edhe shёndetёsore. Atёherё, zoti Zeno, si ju duket??

Tjetrit i kishte ikur ai entuziazmi qё e pushtoi nё fillim, fytyra i kishte ndryshuar krejtёsisht ndёrkohё qё pyeti me mёdyshje:

-          Mё falni se nuk ju kuptova mirё. Ҫ’do tё thotё e gjithё kjo?

-          Qё ju kemi gjetur njё vend pune…

-          Nё rregull, po ku? Ndёrhyri sёrisht nxitimthi.

-          Punojёs nё ndёrmarrjen e menaximit tё mbetjeve tё qytetit pra.

-          Domethёnё e kam kuptuar mirё, - ndёrhyri Zenua, kёsaj here edhe mё i nevrikosur. – Po mё thoni se mё keni gjetur punё qё tё mbledh mbeturinat e qytetit. Faleminderit, por bёjeni vetё…

U ngrit gjithё nerva nga karrigja edhe iu drejtua derёs.

-          Zotёri, nё fund tё fundit ёshtё njё punё, paguhet mirё. Nuk ёshtё turp tё punosh…

Tjetri nuk ktheu asnjё pёrgjigjje, por doli tёrё nerva duke pёrplasur derёn.

-          Epo drejtor s’mund ta bёj! - Iu drejtua punojsi segretareve tё tij, tё cilat vurёn tё dyja buzёn nё gaz edhe pastaj njёra prej tyre, sigurisht me miratimin e shefit, thirri numёrin e radhёs…

… Zenua po endej tёrё nerva rrugёs pёr nё shtёpi, po kalonte mbi njё trotuar tё ngushtё nё tё cilin me zor shmangeshin dy veta, pranё njё rruge tё pa rregulluar pёrfundimisht, anёs sё cilёs nё ҫdo kohё, binte apo jo shi, formoheshin gjola me ujё. Duhet ti kishte paramenduar tё gjitha, por nё nxitim e sipёr, duke e pasur mendjen gjatё gjithё kohёs te ‘tallja’ (siҫ e quajti ai) e shefit tё asaj zyre, harroi se mund tё biente pre e atyre shoferave fodullё e tё shkujdesur qё vozisin tёrё ‘kryelartёsi’ nё ato rrugё tё papёrshtatshme. Edhe ashtu ndodhi, dikush kaloi me shpejtёsi fare pranё tij edhe e bёri tё gjorin Zeno tёrё baltё e llucё kёmbё e kokё. Pasi e shau dhe e mallkoi me gjeste e zё tё lartё shoferin e asaj makine deri sa ky i fundit iu zhduk nga rrezja e shikimit, u mundua tё pastrohej pak me ҫ’ti gjendej nё ato momente, edhe i zgёnjyer ne maksimum iu drejtua i pashpresё shtёpizёs sё tij, ku nё atё orё nuk do ta priste asnjё. E shoqja i punonte nё byrektoren e lagjes edhe nuk kthehej nё shtёpi pa kaluar mesdita e pa u kthyer fёmijёt prej shkollave, po ashtu edhe vajza nga gjimnazi, ndёrsa djalin e kishte nё emigrim. Kёshtu qё nё momentin e fundit ndёrroi mendje. Po sikur mё mirё tё shkonte njёherё nga posta e tё shikonte mos kishte ardhur ai njёzetmijlekёshi (tё vjetra) i premtuar i ndihmёs sociale qё merrte si i papunё. Ishin bёrё tre muaj tashmё qё kur nuk i kishin dhёnё paratё duke i premtuar se, njё ditё, do ti merrte tё gjitha njёherёsh. Pra, mё mirё ashtu do tё bёnte, postёn e kishte afёr shtёpisё e nuk do ti harxhonte shumё kohё…

… Nё shtёpi u kthye tёrё nerva, vonё, shumё vonё. Le tё themi rreth orёs dhjetё e ca tё mbrёmjes, megjithёse edhe vetё ai nuk e dinte me siguri se sa ishte. E shoqja edhe e bija po e prisnin tёrё merak, tё ulura nё tavolinё me darkёn e shtruar pёrpara, tё ftohur tashmё, pa shkёmbyer asnjё fjalё.

-          Mirmbrema, - Theu heshtjen Zenua.

Por vetёm aq u tha. Ai hoqi pallton, zhveshi kёpucёt, bёri ҫ’kishte tjetёr pёr tё bёrё edhe pa thёnё asnjё fjalё mё shumё, u ul nё tavolinёn e shtruar e filloi tё shijonte gjellёn e ftohur.

-          Baba, nuk do mё pyesёsh si kalova sot nё shkollё??? – theu sёrisht heshtjen e bija, pasi pa qё askush nuk po fliste.

-          Mё fal zemra e babit, jam ca i lodhur, mos ma vё re. Hё, mё thuaj njёherё, si kalove sot nё shkollё ti?

-          Keq?

-          Keq?! Si keq?

-          Keq pra, thuajse tё gjithё shokёt e klasёs i dinё ushtrimet e fizikёs dhe kimisё. Ngrihen nё mёsim e marrin nota tё mira. Duhet tё shkoj nё kurs ba, atyre zysha ua shpjegon nё kurs…

-          Vazhdove prapё ti. Po tё kam thёnё moj tё keqen babi, nuk kemi aq para sa edhe pёr kurse shtesё tani…

-          Zeno, ka tё drejtё vajza, - ndёrhyri mё nё fund e shoqja, - duhet ta shpiem nё kurs. Pse tё marrin tё tjerёt nota mё tё mira edhe vajza jo…

-          Moj, ‘moj gra moj’, degjo tё keqen babi, shoqet e tua marrin nota mё tё larta sepse i mbushin xhepat mesuesёve, nuk do tё thotё kjo qё mёsojnё mё shumё se ty. Ti shiko e mёso ҫfarё merr nё shkollё edhe je nё rregull ti…

-          Baba, nё shkollё nuk marr mё asgjё…

Vajza u ngrit edhe iu drejtua dhomёs sё gjumit. Burrё e grua, panё njёri-tjetrin nё sy pёr njё farё kohe edhe vazhduan sёrisht.

-          Dёgjo Zeno, vajza duhet dёrguar nё kurs?

-          Po me ҫfarё se, - u nervozua ky i fundit, - me rrogёn e byrekёve tё tu, apo me asistensёn time si i papunё, qё as kёtё muaj nuk e kishin sjellё u raftё naj zjarr ishalla, me ҫfarё ta shpiem? Apo ta detyrojmё sёrisht djalin t’na dёrgojё lekё nga Greqia, kur ai i gjori s’ka punё pёr vete tashi. Pusho aman tё keqen, pusho se edhe juve ju kisha mangёt sot…

-          Mirё, more Zeno, po si t’ja bёjmё?

-          Po si t’ja bёjmё, po ja mbase gjen naj punё edhe unё edhe, mbase, pastaj…

-          Po ҫ’tё thanё sot?

-          Lere aman, lere se sot u tallёn me mua…

Mё pas nisi ti tregonte tё shoqes fill e pёr pe, tё gjithё se ҫfarё kishte kaluar atё ditё; takimin me Tomorrin edhe planin e tij pёr tё ikur nё Gjermani, si e pritёn nё zyrё, aksientin nё rrugё ku e bёri tёrё baltё makina, pritjen e gjatё te posta pёr tё marrё pёrgjigjjen se asistenca nuk do tё tёrhqej as kёtё muaj, e mё pas takimin me mikun e tij Bashkimin qё i premtonte ‘ngaherё’ se mund ti gjente njё vend pune dhe sesi me tё kishte humbur edhe pjesёn tjetёr tё ditёs nё njё kafene tё lagjes.

E shoqja e dёgjoji me vёmendje pa e ndёrprerё, dhe vetёm pasi mbaroi pёrshkrimin e tij tё gjatё e nuk kishte mё asgjё pёr tё thёnё, ajo ndёrroi krejtёsisht temё:

-          Zeno, dёgjo. Isha sot nё spital te ‘kunati yt’…

-          Dhe, si e kishe nipin, ishte pёrmirёsuar?

-          Jo. Por ka edhe mё keq. Doktorёt nuk e shikojnё fare?

-          Si nuk e shikojnё, po ҫ’bёjnё?

-          Cfarё thot njёri, nuk thotё tjetri, duan para sikur se di ti. Po ku ti gjejё ime motёr e shkreta. Megjithatё kishte marrё ca borxhё edhe dje e kishin shpёnё nё ai spitali i ri privat kёtu afёr nesh. Nё shtet as ilaҫe nuk kishin pёr atё sёmundjen e tij.

-          E shkreta…

-          E keqja ёshtё se as atje nuk i kishin premtuar, i kishin thёnё doktorёt se vetёm jashtё shtetit mund tё shёrohej.

-          Po tani?

-          Tani se di, duhet ta ndihmojmё?

-          Po ne… Me ҫa?

-          Im atё mё tha qё do tё nxirrte shtёpinё nё hipotekё, do e linte nё bankё pёr tё marrё lekёt qё duhen…

-          Po mirё, ne ҫ’hyjmё kёty?

-          Zeno, babai edhe maja do vijnё tё jetojnё me ne. tё paktёn deri sa djali tё shёrohet pastaj tё shohim…

-          Po mirё moj grua, unё nuk jam kundёr por ti e di, ne jemi kaq ngushtё kёtu. Pse nuk shkojnё tё shtёpia e jot motre, ata fudja ajo ikin me djalin jashtё dhe pleqtё i ruajnё shtёpinё.

-          Ti e di qё ata e kanё shtёpinё me kredi. Yt kunat nuk po e paguan kёstin prej dy muajsh, qё kur u sёmur djali. Pardje i kishin nxjerrё jashtё edhe ata…

-          Mirё, mirё grua, - u dorёzua mё nё fund Zenua, - ti e di. Ashtu bёjmё, unё nuk jam kundra…

Nё atё moment bije zilja e telefonit tё shtёpisё. Zenua u tut’ tё pёrgjigjrj, kush tё ishte vallё nё atё orё tё vonё tё natёs.

E shoqja u ngrit, mori telefonin edhe ia solli:

-          Alo,

-          Po… Po Bashkim fol.

-          Asgjё, i lirё jam.

-          Po pse jo, pёr ty vij unё. E di ti.

-          Dhe si dal?

-          A ok, nё rregull.

-          Nё rregull, natёn e mirё.

Hё, ҫ’donte Bashkimi, - e pyeti e shoqja pasi mbylli telefonin, - e kishte marrё prapё malli?

Nuk ishe gjithё ditёn me tё sot?

-          Nesёr do iki me Bashkimin.

-          Po pse?

-          Ata tё partisё sё tij, do tё ketё protestё nesёr.

-          Ah dhe ju… - shfryu e shoqja.

-          Shiko se njё dhjetёmijё lekёsh (tё vjetra) do e marrim atje ne, pastaj ku i dihet, mbase edhe njё drekё andej nga kryeqyteti mbas proteste.

-          Shko burrё shko, shko protesto! Por, a e di pёr ҫfarё tё paktёn?

-          Korrupsioni grua, kёta qё na drejtojnё janё tё korruptuar, duhet tё japin dorheqjen. Kёshtu pretendon partia e Bashkimit. Sa pёr mua, dhjetёmijё lekёshi…

Biseda nuk u zgjat mё tej. Mё tej s’kishte pёr ҫfarё. Tanimё ishte tepёr vonё, burrё e grua po pёrgatiteshin edhe ata tё binin tё flinin, duke mbyllur njё ditё tё zakonshme e duke pritur njё tё rё, po aq tё zakonshme. Mirpo pse tё mos shpresonin. Ku i dihej tё nesёrmes…

Nesёr dikush do tё protestonte me zё tё lartё nё rrugё pёr ideale tё mёdha; pёr ‘nivelin e lartё tё korrupsionit’, pёr ‘keq-qeverisjen e njё mazhorance injorante’, pёr rrёzimin e saj e pёr ardhjen nё pushtet tё ‘partisё sё Bashkimit’ e tё tjera si kёto... Mirpo do tё kishte edhe nga ata qё do tё protestonin nё heshtje, atje nё shtёpitё e tyre gjatё rutinёs sё pёrditshme, do tё protestonin edhe ata; dikush se pёrse nuk e dёrgonin nё njё kurs shtesё, dikush pёrse mёsuesit nuk tregoheshin tё drejtё, pёrse mjekёt po ashtu, gjygjtarёt, drejtorёt, e tё tjerё do tё protestonin pёr njё rrogё pakёz mё tё mirё, pёr njё shpresё pёr tё afёrmit e tyre tё sёmurё, e tё tjera e tё tjera. Edhe ata do tё protestonin, veҫse ama NЁ HESHTJE…

  © Donald Bezhani – Shkurt 2016